Aziziye, eski adıyla Ilıca İlçesi Erzurum’un batısında bulunan ve 1686 kilometre kare alanı ile Erzurum’un en büyük ilçelerinden birisidir. İlçenin rakımı 1812 metredir. 1991 yılında ilçe haline getirilen Ilıca ilçesi, 5747 sayılı “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması” kanunu ile birlikte Dadaşkent semti ile birleşerek “AZİZİYE” ismini almış ve Erzurum’un üç merkez ilçesinden biri olmuştur.
Aziziye (Ilıca) Belediye Teşkilatı 1953 yılında kurulmuştur.
Aziziye İlçesi tabii ve doğal güzelliklerinin yanında barındırdığı termal potansiyel ile de şehrimiz adına lokomotif görevi üstlenmiştir. Kaplıcalarıyla meşhur olan ilçemizde Aziziye Belediyesi tarafından işletilen termal ve turistik otel tesisleri bulunmaktadır. Aziziye sahip olduğu termal potansiyel ile Türkiye’nin sayılı termal turizm merkezleri arasında yerini almıştır.
Aziziye (Ilıca) İlçesinin ilk yerleşme yeri, Karasu ile Pulur Çayı arasındaki verimli bölgedir. Bu bölgenin sınırları içinde yer alan Karaz (Kahramanlar Köyü) da yapılan kazılar ve arkeolojik araştırmalar buradaki hayatın Milattan Önce 4000 yıllara kadar uzandığını göstermektedir.
Aziziye (Ilıca) için 17-18 Şubat 1916 da başlayan Rus işgali sonucu acılı günleri 2 yıl kadar devam etmiş, bu süre içinde Ilıca’da da Ermeni vahşeti bütün gücü ile kol gezmiştir. Kazım Karabekir Paşa komutasındaki Türk ordusu 11 Mart 1918 de Ilıca’nın esaret günlerini sona erdirmiştir.
Aziziye İlçesi ve merkez köyleri Erzurum Ovası ve Daphan Ovası üzerinde bulunmakla birlikte, kuzey tarafta bulunan Ovacık bucağı dağlık ve engebelidir. Aziziye’nın toplam yüzölçümü 1.686 km2 olan ilçenin belediye mücavir alanı yaklaşık 300 km2 olup, rakımı ise1812mdir.
İlçe sınırlarından geçen akarsular şunlardır:
- KARASU: Dumlu Dağı’ndan doğup, Aşkale Tecer köyünden Fırat Nehri’ne karışır. Kargapazar Dağları kaynaklarından gelen Köşk Çayı, Palandöken’den inen Pulur Çayı ve İlçe sınırlarından geçen Serçeme çayları ile birleşir. Fırat nehrinin bir kolu olan Karasu’nun toplam uzunluğu 185 km olup, Erzurum sınırları içindeki uzunluğu 140 km dir. Debisi 44 m3/sn.dir.
- SERÇEME ÇAYI: Karasu’nun kolu olan Serçeme çayının başlangıç noktası Yıldız Dağı olup, Aşkale yakınlarındaki Çağdariç köprüsünde Karasuya karışır. Toplam uzunluğu 69 km. olup tamamı ilçe sınırları içinde kalmaktadır. Debisi 9 m3/sn.dir.
- PULUR ÇAYI: Karasu’nun bir kolu olan Pulur çayı Tabya Dağı’ndan doğup, Ilıca yakınlarında Karasuya karışmaktadır. Toplam uzunluğu 43 km. olup, tamamı ilçe sınırları içinden geçmektedir. Debisi 2 m3/sn.dir.
İlçe sınırları içerisinde tabii göl bulunmamaktadır. Ancak Kuzgun Baraj Gölü ile Merkez Söğütlü köyü yakınında sulama amaçlı yapılan gölet mevcuttur. Aziziye, Erzurum iline çok yakın olduğu için aynı iklim özelliklerine sahiptir.
AZİZİYE (ILICA) KAPLICALARI
Erzurum Aziziye (Ilıca) ilçesinde, Erzurum merkeze 18 km mesafededir. 1964 yılından itibaren belirli dönemlerde bakıma alınan kaplıcalar, 2005 yılında kapsamlı bir şekilde onarımdan geçirilip, kaplıca bölümü yeniden inşa edilerek, termal tesis işlevi kazandırılmıştır. 86 yatak kapasiteli ve tam donanımlı butik oteli ile 14 aile kabini bulunan tesislerde, bay, bayan ve gruplara özel üç ayrı havuz, sauna, Türk Hamamı, Fin Hamamı, Fizik Tedavi Merkezi, Spor Salonu ve kafeteryası ile misafirlerini ağırlamaktadır. Aziziye Belediyesi bünyesinde faaliyetini sürdüren tesisler, Türkiye’nin termal turizmde marka değerleri arasında yer almıştır.
Ilıca kaplıcaları, içerisinde karbon ve hidrojen maddeleri taşıdığı için dünyaca ünlüdür. Termal suları 3535,8mg/lt. Toplam mineralizasyona sahip florürlü (4mg/lt.) sodyum, bikarbonatlı, kaynak çıkış su sıcaklığı 39,4 °C olan, sertlik 38 frans, görünüş berrak, renk hafif sarı, koku yok, tortu az, özelliğine sahiptir. Bu kaplıcaların suları; mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi, beslenme bozuklukları ve romatizma hastalıklarına olumlu etki etmektedir.
AZİZİYE (ILICA) İLÇESİ ZİYARET YERLERİ
ILICA KÖYLERİNDEKİ ZİYARETLER
Bu ziyaretler ayrı maddeler halinde yazıldığından burada sadece isimleri belirtilmiştir.
- ZİKRİ (ABDULGANİ OĞUZ) EFENDİ, Beypınar (Öznü) Köyü Mezarlığında
- AHMET BABA TÜRBESİ, Kümbet Köyünde
- EVLİYA BABA ZİYARETİ, Tanbura Köyünde
- KARAZLI HAKKI EFENDİ ZİYARETİ, Kahramanlar (Karaz) Köyünde
- HASAN BABA ZİYARETİ, Ilıca eski mezarlıkta
OVACIK KÖYLERİNDEKİ ZİYARETLER
AYNALI KALE ZİYARETİ
Aziziye (ılıca) ilçesi Aynalı Kale köyü sınırları içinde, Çoban Dede dağında iki mezar vardır. Bu mezarlardan biri Çoban’a aittir. Ermiş bir kişi olduğu rivayet edilir.
ÇIKÇIKAN ZİYARETİ
Aziziye ilçesi Yeniköy sınırı içinde bir dağın tepesindedir. Moloz taşlarla yapılmış kitabesiz bir mezardır. Şehit bir kişi olduğu rivayet edilir.
ÇATAK KÖYÜ ZİYARETLERİ
Kırklar Ziyareti Çatak köyü sınırları içinde moloz taşlarla yapılmış bir mezardır. Yatırının kimliği belli değildir. Ayni köyde bulunan Ziyaret Ziyareti de Çatak köyü arazisinde moloz taşlarla çevrilmiş yazısız bir mezardır. Yatırının kimliği hakkında bir bilgi yoktur.
BİNGÖZE (SİTENK) VE İSMAİL HOCA ZİYARETİ
Bingöze (Sitenk) köyünde iki ziyaret yeri vardır. Bunlardın biri köyün doğusundaki tepenin üzerindedir. Moloz taşlarla yapılmış yazısı olmayan bir mezardır. Yatırının bir şehit kişi olduğu söylenir.
İkinci ziyaret Bingöze (stank) köyü camii haziresindedir. İsmail Hoca isminde bir zata ait mezardır. Bu zatın keramet ehli olduğu söylenir.
HAN ve ÇOBAN DEDE ZİYARETLERİ
Aziziye (Ilıca) ilçesi Üç Kilise köyü sınırlarında Sekizveren Tepesi üstünde moloz taşlarla yapılmış mezarın yatırına Çoban Dede, ayni köyün Çakmaklı mevkiinde moloz taşlarla yapılmış mezarın yatırına da Han denilmektedir. Her iki yatırında keramet ehli kişiler olduğu rivayet edilmektedir.
SIĞIRZINDAN ZİYARETİ
Aziziye İlçesi Sığırzından köyünde bir tepenin üzerindedir. Moloz taşlarla yapılmış bir mezardır. Yatırının evliyadan bir zat olduğu rivayet edilmektedir.
Bibliyografya
Z.Başar, Erzurum İlindeki Ziyaret Yerleri
H.B.Topdağı, Erzurum ve çevresinde Medfun Manevi Mimarlarımız