Abdülmelik Fırat, 1927 yılında Hınıs’ta doğdu. Babası Hınıs ilçesi Kolhisar köyünden Şeyh Şahabettin, annesi Şeyh Said’in kızı Ayşe Hanımdır. Lise mezunudur.
Abdülmelik Fırat, XI. Dönem (27.10.1957-27.05.1960) Erzurum Milletvekili olmuş, 27 Mayıs darbesi ile tutuklanmış ve Yassıada’da yargılanmıştır.
Abdülmelik Fırat, XIX. Dönem (20.10.1991 -24.12.1995) Erzurum Milletvekilliğine seçilmiştir.
Hak ve Özgürlükler Partisi’ni kuran ve ilk genel başkanı olan Abdülmelik Fırat, 29 Eylül 2009 tarihinde Ankara’da vefat etti.