AKKOYUNLULAR (1378 – 1502 )

Akkoyunlular, Oğuz boyundan Bayındırlı ailesine mensuptur. Bunların yurdu Diyar-ı Bekr ve Ergani yöresidir. Bu oba, yaz sıcaklarında Fırat Nehrinin yukarı kısımlarına, Bayburt-Trabzon sınırına yakın yerlere yayılıyorlardı. Akkoyunlular, önce Tur Ali Beg (ö.1363), sonra da oğlu Kutlu (ö.1389) tarafından idare edilmiştir. Kutlu beyin mezarı Bayburd’ta Sınur köyündedir. Bu köy camii avlusundaki mezar taşı A.Ş.Beygu tarafından bulunmuştur. Kitabesinde “ Fahr ed-Dünya ve ed-Din Kutlu Beğ b. Bayındır al Emirü’l merhum Tur Ali Beğ” yazısı bulunmaktadır.

Akkoyunluların 1389-1435 devresinde Hükümdarı Kara Yülük Osman’dır. Timurluların Hükümdarı Şahruh, 1434’de Karakoyunlulara karşı üçüncü sefere çıktığı zaman, Akkoyunluların Hükümdarı Kara Yülük Osman’ı yardıma davet etti. O da Karakoyunluların idaresindeki Erzurum’u muhasara etti. Dohurlu Pir Ahmed Beğ kaleyi savunduysa da Erzurum Akkoyunluların eline geçti. Kara Yülük Osman Beğ, oğullarından Şeyh Hasan Beğ’i Erzurum valisi yaptı. Karakoyunlu Hükümdarı İskender Timurlulardan kaçarak Osmanlı’ya sığınmak için Erzurum taraflarına çekildi, ancak Akkoyunlular Erzurum’da bekliyordular ve iki Türkmen ordusunun savaşı kaçınılmaz olmuştu. Karakoyunlular savaşı kazandılar ve batıya doğru çekilmeye devam ettiler. Akkoyunlu Hükümdarı Kara Yülük Osman Beğ bu savaşta ağır yaraladı ve öldü(1435). Akkoyunlu hükümdarları Ali (1435-1438), Hamza (1438-1444) ve Cihangir (1444-1453)’in saltanatları dönemlerinde de Erzurum ve civarındaki mücadele durmadan devam etmiştir.

Osmanlı kaynaklarında Hasan-ı Dıraz diye tanınan Akkoyunluların meşhur hükümdarı Uzun Hasan (1453-1478), 1454’ de Bayburd, Erzurum, Avnik kalelerini ele geçirerek buraları Akkoyunlu hakimiyetine aldı. 1458 Baharında Çoruh vadisindeki Atabegler yurduna girdi. İspir üzerinden vadiyi takiple Tortum’a gelerek altı kale ele geçirdi.

Osmanlı- Akkoyunlu rekabeti ve münasebetlerin gerginleşmesi, Fatih Sultan Mehmed ile Uzun Hasan’ı karşı karşıya getirdi. 16 Rebiülevvel 878/ 10 Ağustos 1473 tarihinde Otluk Beli Meydan Savaşında Akkoyunlular yenildi. Osmanlı kuvvetleri Uzun Hasanı takip etmedi.

Erzurum 1478 tarihine kadar Uzun Hasan’a bağlı kaldı.

Uzun Hasan’dan sonra Akkoyunlu tahtına Yakub Beğ geçti. 1478-1490 tarihleri arasında

Saltanat sürdü. Akkoyunlular sünniydi. Bu dönemde Erdebil Şeyhleri Şiilik propagandasına başladılar ve şii inanışı Doğu Anadolu’ya yayılmaya başladı. 1501 yılında Şah İsmail son Akkoyunlu Hükümdarı Elvend’i Nahçivan yakınında mağlup etti. Akkoyunluları, Osmanlılara kaçmaya zorladı. Erzurum ve çevresi tamamen ıssızlaştı ve Akkoyunlu Devleti son buldu.(1502)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir