Mütevekkilzâde Hacı Ali Galip Efendi (ailesi Acar soyadını almıştır), 1882 yılında Erzurum’da doğdu. Babası, dönemin mahkeme başkâtiplerinden Mütevekkilzâde Abdullah Efendi’dir. Küçük yaşta babasını kaybeden Galip Efendi, İbtidâ (ilkokul), Rüştiye (ortaokul), İ’dâdi ve Sultânî’yi (Lise) bitirmiştir.
On sekiz yaşından itibaren, Erzurum’un tanınmış simalarından Kâdiri tarikatı şeyhi Hacı İbrahim Hâkî (Rûhi) Baba’dan manevi terbiye görmüş, şeyhi ile birlikte Hac farizasini yerine getirmiştir. Şeyhinin tavsiyeleri doğrultusunda Medine’de dört sene kalarak zâhiri ve bâtını ilimlerde kendini yetiştirmeye devam etmiş, Bağdat’ta ve İstanbul Ayasofya Medresesi’nde tahsilini ikmal etmiştir. Şeyhinin işareti ile Erzurum’a geri dönen Hacı Galib Efendi, Erzurum Muallim Mektebinde hüsn-ü hat (güzel yazı) dersleri öğretmenliği yapmıştır.
Ali Galib Efendinin, Ahmet Ebu’l Vefa (Acar) ile Ebu’s Sefa (Acar) adında iki oğlu vardır.
1925 yılında şapka kanununun çıkması ile birlikte öğretmenlik görevinden istifâ edip manifatura dükkânı açan Hacı Ali Galip Efendi, 25 Kasım 1925 günü, tarihimizde Şapka Hadisesi olarak bilinen olaylarda hükümet binasına yürüyen kalabalığa engel olmasına ve olayları yatıştırmak istemesine rağmen, isyancıların safında olduğu zannedilerek tutuklanmış, uydurma bir mahkemenin verdiği kararla daha kırk üç yaşında iken Tebriz Kapı meydanında idam edilmiştir. Çevresinde çok sevilen bir kişi olduğu için bu olay Erzurumluları çok üzmüştür.
25 Kasım 1925 tarihinde, şapka hadisesinden idam edilen yirmi kişi topluca atıldığı Gez mezarlığından, Erzurum birinci dönem milletvekili Yeşilzade Hafız Salih Efendinin uğraşları sonucu, çıkarılarak sahiplerine teslim edilmiş, Kadiri tarikatı halifesi Hacı Ali Galip Efendi ile Nakşibendi şeyhi Gacırzade Hacı Osman Efendinin kemikleri ayrı ayrı torbalara koyulmuş, derviş töresine uyularak Erzurum Tuzcu köyü mezarlığına getirilmiş, Yunus Emre Türbesinin yanındaki kabire birlikte defnedilmişlerdir. Bu mezar taşının bir yüzünde Hacı Galip Efendi, diğer yüzünde Gacırzade Hacı Osman Efendiye ait kitabeler mevcuttur.
Allah (c.c) dostu ve Resulullah (s.a.v.) aşkıyla dolu tasavvufi şiirler yazan Hacı Ali Galip Efendi divan sahibi şairlerimizdendir. Divanda yaklaşık 115 adet Türkçe yazılmış şiir vardır. Ayrıca Arapça olarak yazılmış şiirler ve dualar mevcuttur. Mütevekkilzâde Hacı Ali Galip Efendi şiirlerini, tevazu ifade eden “Tâlib” mahlası ile yazmıştır.
Tecelli eyledi aşk-ı yâr banâ,
Vâcib oldu yine âh-u zâr banâ.
Dıraht-ı vücûdum ihtizâz eyler,
Teveccüh eyledi rûzigâr banâ.
Çağlarım ağlarım ciğer dağlarım,
Neyleyim gelmez hiçbir karâr banâ.
Çıkdım Musa gibi çünki dağlara,
Zuhûr itti şecerdeki nâr banâ.
Parça parça oldu tûr-i vücudum,
Vech-i yâr göründü âşikâr banâ.
Gidince ikilik zulmeti dilden,
Yâr oldu ser-te-ser hep ağyar banâ.
Gülistândır bütün cihân çeşmime,
Birdir şimdi gonca ile hâr banâ.
Dost yüzünü bunda seyrân et Tâlib,
Gerekmez ferdâya intizar banâ.
XXX
Perişân hâli bu hâtır-harâbın yâ Resulallah,
Hücûmu var telâş-ı ızdurabın yâ Resulallah.
Ümid-var-ı atâyım bir bölük kavm ü kabilemle,
Kapunda cümlemiz ahkar kilâbın yâ Resûlallah.
Ziyâyı zerre-i nûrundan alır mihr ile mâh ancak,
Ne denlû şûlesi var âftâbın yâ Resûlallah.
Muhassal şerh-i evsâfında nâzıl bunca âyetler,
Mefâd-i kâmilisin dört kitâbın yâ Resûlallah.
Firâk u hicr odiyle kalb-i mahzûnum yanar dâim,
Meğer nûş eyleyem valsın şarâbın yâ Resûlallah.
Civâr-ı ravzada âhir bu miskini kabûl eyle,
Ki müştâkıyım ol âli me’âbın yâ Resûlallah.
Erzurum Destanı
Bahar eyyâmının âhengi çağı
Âlem-i İslâm’ın yandı çerâğı
Göründü askerin şanlı bayrağı
Dağlar bağlar döndü yine gülzâra.
Nasrün minellâhi ve fethün karîb
Sırrı zuhûr etti ey kavm-i necib
Erzurum moskofa olmadı nâsib
Çaresiz kalınca düştü firâre.
Bibliyografya
Zeki Kumcu, Erzurumlu Mütevekkilzade Hacı Ali Galib Efendi Divanı, Erzurum-1993
Hüseyin Güllüce, Mütevekkilzade Hacı Ali Galib Efendi, Divanı ve Şiirlerindeki Kur’ani
Temalar (A.Ü.Türkiyat Arştırmaları Enstitüsü Dergisi sayı 32)
H.A.Kasır, Erzurumlu Şairler