Atatürk 1 Kasım 1937 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yeni yasama yılına başlaması dolayısıyla yaptığı konuşmada İstanbul ve Ankara Üniversitelerinden sonra Doğu Anadolu’da da bir üniversite kurulması gerektiğini belirtmişti. Atatürk’ün bu düşüncesi 1951 yılında oluşturulan Doğu üniversitesi Tetkik Komisyonunun hazırladığı rapor dikkate alınarak araştırmalar hızlandırıldı. Ocak 1954 tarihinde ABD ile yapılan anlaşmalar sonucu Nebraska Üniversitesi’nden gelen bir grup ayni yıl Türkiye’ye geldi. 10 Mart 1954 tarih ve 6373 sayılı kanunla kurulacak üniversiteye ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ adı verildi. 1954 Mayıs’ında kurulan üçüncü Menderes Hükümeti, Atatürk Üniversitesi konusunda yapılan araştırmalar sonucu, bu üniversitenin bütün fakültelerinin bir arada olmasını kararlaştırdı. Hükümetin bu kararı Doğu Anadolu’nun belli başlı vilayetleri arasında rekabet yaşanmasına sebep oldu.
Erzurum Milletvekilleri Rıfkı Salim Burçak, Rıza Topçuoğlu ve Sabri Erduman birlikte 7 Şubat 1955 Pazartesi günü İstanbul Park Otel’de Başbakan Adnan Menderes’le yaptıkları görüşmede, Başbakan; “Ben Erzurum’u çok severim. İktidarda ilk nutkumu orada verdim. Bana uğur getirdi. Benim kararım budur. Cumhurbaşkanını da ikna ederiz inşallah. Bu söylediğim hususlar gizli kalmalıdır,” diyerek konuklarını ikaz etmiştir.
Hükümet sözünde durarak Üniversitenin Erzurum’da kurulacağını, Rus işgalinden kurtuluşun otuz yedinci yıldönümüne rastlayan 12 Mart 1955 Cumartesi günü ilan etti. Erzurum’da, iki bayramı bir arada yaptı.
Atatürk Üniversitesi Kanun tasarısı, 31.5.1957 tarihinde 6990 sayı ile TBMM’de kanunlaştı ve Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Atatürk Üniversitesi’nin temeli Erzurum Kongresi’nin yıldönümü olan 23 Temmuz 1957 günü Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes’in katıldığı törenle atıldı. Temel atma gününde bütün Erzurum baştanbaşa afişlerle süslendi. Törende Erzurum şehri adına Belediye Başkanı Edip Somunoğlu, 1957 yılı Erzurum Lisesi öğrencilerinden bir kız ve bir erkek öğrenci, Erzurum Milletvekilleri teşekkür konuşması yaptılar.
Atatürk Üniversitesi 17 Kasım 1958’de (Şair Nef’i) ortaokul binasında Ziraat ve Fen-Edebiyat Fakültesi ile öğretime başladı. İki fakültede yüzotuzbeş öğrenci, biri üniversitede üçü misafir olmak üzere dört öğretim üyesi ve yirmiüç asistanla eğitim öğretime başladı. Şubat 1962’de de buradan ayrılarak kendi yerine taşındı. 28 Temmuz 1983’te çıkarılan 2809 sayılı yasayla da yeniden örgütlendi.
Atatürk Üniversitesi’nin kuruluş amacı, bölgenin ihtiyaçları doğrultusunda, özellikle tarım alanında, ülke kalkınmasına hizmet edebilecek gençler yetiştirmek; halkın sorunlarını yerinde tespit ederek çözüm yolları geliştirmekti. Üniversite bünyesinde bu amaca yönelik çeşitli enstitü ve kuruluşlar açılmıştır.
Bugün ülkemizin en büyük eğitim-öğretim kurumlarından biri haline gelen Atatürk Üniversitesi’nin bünyesinde 19 Fakülte, 12 Meslek Yüksek okul, 4 Yüksek Okul, 7 Enstitü ve 15 Araştırma Merkezi bulunmaktadır.
Bibliyografya
Rıfkı Salim Burçak, On Yılın Anıları
Recep Murat Geçikli, Erzurum’da Siyasi Hayat
Neriman Görgünay, A.Ü.IV.Kitap s.171 -1978
İl Turizm Müdürlüğü