(1814-1887) Erzurum Müftüsü
Cemaleddin Ömer Fazıl Efendi, İspir’li Hoca Mehmet Efendinin oğludur. 1230 H./1814 M. senesinde Erzurum’da doğmuştur. Ömer Fazıl efendiyi annesinin ilk günden itibaren abdestsiz emzirmediği rivayet edilir. Altı yaşında babası vefat edince annesinin gözetiminde eğitimini İbrahim Paşa medreselerinde devam etmiş ve hafız olmuştur. On yaşında Mahori Ahmet Efendi’den Arapça sarf dersleri okumaya başlamış, on sekiz yaşında bitirmiştir. Daha sonra Sultaniye Medreselerinde ders okutmaya başlamış ve kısa zamanda pek çok talebesi olmuştur.
Cemaleddin Ömer Fazıl Efendi, gençliğinden itibaren Kadızâde İbrahim efendinin fetva kâtipliğinde bulunduğundan fıkıh ilmindeki bilgi ve tecrübesi bir hayli ilerlemiştir. Bundan dolayı arkadaşları arasında “Zamanın İmamı Azamı” lakabını almıştır. Zamanın idarecilerini yaptıkları yanlış uygulamalardan dolayı eleştirdiğinden, önce Erzincan’a, daha sonra Samsun’a sürgün edilmiş ise de daha sonra Erzurum’a geri dönmüştür.
Vali Emin Muhlis Paşa (1280H./1864 M.) ilmi üstünlüğüne vakıf olduğu Ömer Fazıl Efendiyi Erzurum Müftülüğü’ne tayin etmiştir. Zamanımız müftileri gibi kâtib-i nükul (yazılanları aktaran) olmadığından, bihakkın “Müfti’l-enam/müftülerin en büyüğü” ünvanına sahipti.
Cemaleddin Ömer Fazıl Efendi, büyük oğlu Abdullah Edip Efendi on beş ve küçük oğlu Mehmet Nusret (Som) (Tarihçe-i Erzurum yazarı) sekiz yaşlarındayken 10 Muharrem 1303 (M. 1887) tarihinde yetmiş üç yaşında vefat etmiştir.
Bibliyografya
Mehmet Nusret, Erzurum Tarihçesi (Yayına hazırlayan A.Fidan)
M.Taşyürek, Erzurum Türbeleri ve Ziyaret Yerleri
M.S. Çöğenli – S.Bakırcı, Erzurum Müftüsü Müderris Sakıp Danışman Efendi