ESAT PAŞA CAMİİ

Erzurum Kalesinin batısında ve Erzurum’a hâkim konumda yer alır. Mabedin giriş kapısı üstündeki mermerde, ortasında Sultan Abdulmecid’in tuğrası bulunan beş satırlık şair Cazim’in hazırladığı kitabede; 

Muhlis-i ehl-i turuk Es’at Paşay-ı menkibet  

Eyleyüp bu camiin tesisine say-i mezid

Hazret-i Sultan Mahmud’a teberru iderek 

Nakşbend-i kâr-i hayr olmuştu ber vefk-i ümid 

İndirase meylin inha ile paşay-ı zarif 

Emr-i tamirin irade kıldı Hakan-ı Ferid

Nur-ı Osmaniyye reşk-aver olursa nola

Feyz-i envarından olmakta cemaat müstefid 

Geldi bir tarih-i cevherdar Casim hatıra                                                                                                                                      

Kıldı bu nev camii tamir u ihya Han Mecid

Sene 1269

Bu kitabeye göre camii H.1246-1252, M.1830 -1836 yılları arasında yedi yıl Erzurum Valiliği yapan Esat Muhlis Paşa tarafından, Sultan II. Mahmud adına yaptırılmıştır. H.1268/ M.1851 yılında Erzurum Valisi olan Zarif Mustafa Paşa, caminin çok harap olduğunu Sultan Abdulmecid’e bildirdi. Padişah H.1269/ M.1852 yılında camii İstanbul’daki Nur-i Osmaniye camiini gıpta ettirecek şekilde tamir edilmesini emretti. Cemaat bu feyizli caminin tamirinden memnun oldu ve istifade etti.

Dikdörtgen bir alana oturan cami, ahşap destekli, düz tavanlıdır. Üst örtüsü ise düz toprak damdır.   Caminin ve son cemaat mahallinin üstü eğimli çatı ile örtülmüştür.   Cami kaliteli, düzgün ve kırmızımtırak kesme taşla yapılmıştır. Cami girişi silmelerle sınırlandırılan, yuvarlak kemerli ve sade bir düzendedir. Asıl kapı açıklığı düz atkı taşlıdır. Üzerinde yapım kitabesi yer almaktadır. Caminin yuvarlak kemerli mihrabı sade görünüşlüdür.

Caminin kuzey batısında ve beden duvarları üzerinde kare kaideli silindirik gövdeli minarenin pabuç kısmı küp şeklinde olup, Erzurum’daki tek örnektir. Tamamen beyaz kesme taştan yapılmış olan minare, ince sütun gibi gövdesiyle Erzurum’un en yüksek ve en zarif görünümüne sahip minaresidir. Caminin dış avlu girişinin sağ tarafında tuvaletler ve abdest alma yerleri bulunmaktadır. Caminin güneyindeki hazirede yazı ve süsleme açısından son derece güzel mezar taşları bulunmaktadır. Son cemaat yerinin doğu kesimi sonradan iki mezar konularak türbeye dönüştürülmüştür. Burada iki mezar vardır. Birisinin taşı yoktur. Diğeri muntazam mermerden yapılmıştır. Üstünde tarikat serpuşu bulunan baş taşında ki kitabeden  10 Recep 1283 tarihinde vefat eden  Nakşıbendi mürşidi Osman Efendi’nin  gömülü olduğu anlaşılmaktadır.

Bibliyografya

İ.H. Konyalı, Abideleri ve Kitabeleriyle Erzurum Tarihi

H. Gündoğdu, Erzurum ve Çevresindeki Tarihi Kalıntılar Şehri Mübarek Erzurum

H.Yurttaş, H.Özkan, Z.Köşklü vd.Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum,  2008

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir