Erzurum Gürcü Kapı semtinde, bulunduğu yerin adıyla anılan caminin asıl adı ALİAĞA CAMİİ dir. Bu camii Erzurum’daki yeniçerilerin başı “ Zakreci ALİ AĞA” yaptırmıştır.
Caminin giriş kapısı iki kademeli sivri kemerle çevrelenmiştir. Basık kemerli giriş kapısının üstünde17x32 cm ebadındaki mermerde tamir kitabesi bulunmaktadır.
Kitabe şöyle okunur:
Al nükte-i Ebcetle (öp) ol bir avuç hâk
Gel beyt-i Hudaya ola âlûde gönül pak (1276)
Bu kitabe camiin, ismini vermeyen bir hayırsever tarafından H.1276/M.1859 yılında tamir edildiğini gösteriyor.
Son cemaat yerini Kanber taşından yapılmış dört sütunun üzerindeki üç kubbe örter. Sütunlar mukarnas başlıklı olup, birbirlerine sivri kemerlerle bağlanmıştır. Kare bir mekana sahip olan cami, tek büyük kubbelidir. Kubbeye geçiş iki kademeli sivri kemerli tromplarla sağlanmıştır. Kubbe kasnağı sekizgen olup dört yöne birer pencere açılmıştır. Caminin mihrabı düzgün kesme taşla yapılmış, silmelerle çerçevelenmiştir.
Kuzeybatı köşeye yerleştirilen minareye çıkış caminin içinden sağlanmaktadır. Kesme taştan kare kaide üzerine yükselen minare tuğla gövdelidir. Şerefe korkulukları taştan, petek tuğladandır.
Caminin kuzey duvarında iki dikdörtgen pencere, güney duvarının alt sırasında iki dikdörtgen üst sırasında bir sivri kemerli alçı şebekeli pencere, doğu ve batı duvarında birer dikdörtgen ve üst kısımda birer sivri kemerli alçı şebekeli pencere vardır.
Son cemaat mahalline açılan kuzey duvarındaki pencerelerden sağdakinin üzerinde (Yaradanım! Göz yaşlarıma acı!), soldakinin üzerinde (Tövbemi kabul, hatamı mağfiret et!) anlamında yazı yazılmıştır.
İ.H.Konyalı, Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivinde bulduğu Zakreci Ali Efendinin vakfiyesinin 1017 yılı Rebi-ul-evvel ayında tanzim edildiğini, Gürcü kapı semtindeki caminin de bu tarihte (H.1017/M.1608) yaptırıldığını ve adı geçen müdürlüğün Erzurum Evkafı defterinde 981 numarada Zakreci Ali evkafının tedavül kaydı olduğunu yazmaktadır. (Zakre) bir nevi kürk demek.
Biblioğrafya
İbrahim Hakkı Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri İle Erzurum Tarihi
H.Yurttaş, H.Özkan, Z.Köşklü vd. Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum