HÂZIK MEHMED EFENDİ

(1690 – 1764) Divan Şairi, Alim, Erzurum Müftüsü

Hâzık Mehmed Efendi, H.1102, M.1690 yılında Erzurum’da doğdu. Asıl adı Mehmed, mahlası Hâzık dır. Hz. Peygamber’in soyundan geldiği için Seyyid Mehmed adıyla anılmıştır.

Babası İspirli müderris Ebubekir Efendi Erzurum’un tanınmış alimlerinden olup “Kara Bekir” lakabıyla tanınır. Kara Bekir Hoca Hatuniye Medresesi Müderrisi iken 1713 yılında vefat etmiştir.

İlk eğitimini babasından alan Mehmed  efendi, daha sonra İhlâsiye Medresesi müderrisi Müftü Ömer efendi ve Kazâbâdi Ahmed efendiden ders aldı, tanınmış âlimlerden okudu.   Tahsilini tamamladıktan sonra ilk İbrahim Paşa Medresesinde, sonra Hatuniye (Çifte Minareler) Medresesinde müderrislik yaptı.

Erzurum’da elli yıl kadar ilim ve irfan hayatı içinde bulunan, çok iyi Farsça bilen ve edebiyatla da meşgul olan Seyyid Mehmed efendi, şiirlerinde “işinin ehli, usta” anlamına gelen Hâzık mahlasını kullanmıştır.   

Hâzık Mehmed Efendi, H.1170 (M.1757) yılında Erzurum Müftülüğü görevine getirilmiş ve ölümüne kadar bu görevi sürdürmüştür.

Erzurum Müftüsü Hazık Mehmed Efendi H.1177 M.1764 yılında vefat etmiştir.                     

Mehmed Hazik Efendinin ölümüne, öğrencilerinden Erzurumlu İbrahim Hakkı;

Hazik Efendi alim ercümendi – Allâme kendi âlem beğendi.

Hak rahmet etsin, ruhuna gitsin – Cennette tatsın bin Şühd-ü kendi

HAKKI denildi fevtine tarih – HAKKA yöneldi HAZIK EFENDİ,

diyerek tarih düşürmüştür.

Hâzik Mehmed Efendi Erzincankapı Kabristanına defnedilmiş, ancak mezarlığın kaldırılması neticesinde, kabri kaybolmuştur. Kırmızı taştan yapılmış mezar taşı Erzurum Müzesindedir.

Hâzik Mehmed Efendi, bazı şiirlerinde Erzurum ve yöresinde kullanılan deyim ve tabirlere rastlanan, mahalli özellikleri koruyan bir divan şairidir. Rahat, akıcı ve pürüzsüz şiir uslubu vardır. Şiirlerinde çirkin ve kaba söyleyişe çok az rastlanır. Manaya ve hikmete önem vermiş, ağırbaşlılık, nezaket ve yumuşaklık şiirlerinde hâkim unsurlardır.

Hâzık, 18. asırda Erzurum’un yetiştirdiği bir klasiktir. Tasavvufi aşkla beraber dünyevi aşk da şiirlerinin konusunu teşkil etmiştir.

Hâzık’in şiirleri “Divân-ı Hâzık Efendi” adıyla, kendisi de bir şair olan Erzurum Ahmediye Medresesi müderrisi Abdürrezzâk İlmi Efendi tarafından bir araya getirilerek yayımlanmıştır (İstanbul-1318). Divân’da bir mi’râciye, iki na’t, beş kaside, 26 tarih, iki mersiye, 220 gazel bulunmaktadır.

Hazık Mehmed Efendi’nin Divan’ından başka, kaynaklarda iki eserinden daha söz edilmektedir. Bunlardan biri Kadı Beyzavi’nin tefsirini açıklayan “Ta’likât’ala Tefsiri’l –Beyzâvî”, diğeri “Fetvalar” adlı eseridir. Ancak bu iki eser ele geçmemiştir.

Mehmet Hazik Efendi zamanında yapılan bazı camilerin manzum tarih kitabelerini hazırlamıştır. Örneğin Zeynel Camiinin kitabesini yazmıştır.  

Bibliyografya

İ.H.Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi 1960 s.432

Naci Okçu, D.İ.A, cilt 17 s.122

H.A.Kasır, Erzurum Şairleri

Z.F.Fındıkoğlu, Erzurum Şairleri

M.Nusret (Som), Tarihçe-i Erzurum

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir