KARAKOYUNLULAR (1380 – 1468 )

Karakoyunlu’lar XIV. yüzyıl sonlarında siyasi varlık olarak ortaya çıktılar. Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irakta saltanat süren Türk asıllı devlettir. Mahmut bin Abdullah Nişâpuri’nin Tarih-i Türkmaniye’sine göre, Karakoyunlular Oğuz Han’ın torunlarından Türe Beg idaresinde Erzurum ve Diyar-ı Bekr havalisine gelmişlerdi.

1380’de öldüğü bilinen Karakoyunlu Beyi Bayram Hoca, Avnik, Hasankale ve Erzurum’u ele geçirerek Karakoyunlu devletinin hâkimiyetine almış ve kendisi Erzurum’da oturmuştu.

Nâsır ed-Din Kara Mehmed (1380 -1389)  Karakoyunluların Hükümdarı oldu. Kara Mehmed döneminde, Timur tehlikesi ile karşılaşılmış ve Avnik Kalesi geçici bir müddet Timurluların olmuştu.

Cemâl ed-Din Kara Yusuf (1389 -1406)babası Kara Mehmed’in yerine geçti. Karakoyunluların en büyük hükümdarlarındandır.  1394 yılında tekrar Avnik Kalesi önüne gelen Timur, bu kaleyi almaya karar verdi. O zaman burada oturan Kara Yusuf’un oğlu Mısır Hoca’ydı. Çağataylıların kırk gün süren muhasarasına maruz kalan Avnik Kalesi, Karakoyunlu hâkimiyetinden çıktı. Kale hâkimi Mısır Hoca bağışlandı. 1394 tarihinde ele geçirilen Avnik Kalesini Emir Atlamış’a veren Timur, buradan Erzurum’a gitmişti.

Timur’un ölümü ile Kara Yusuf serbest hareket etme imkânına kavuştu. 1410 da Avnik’e gelen Karakoyunlu hükümdarı, Erzurum ve Erzincan’a gitti. Erzincan hâkimi Şeyh Hasan muhasara sonrası teslim oldu. Karakoyunlu Pir Ömer Erzincan’a tayin edildi. Bu valinin yönettiği yerler arasında Tercan, Bayburd ve İspir’de vardı.

Kara Yusuf 13 Kasım 1420’de öldü. Karakoyunlu tahtına İskender geçti. İskender (1420 – 1438 arasında saltanat sürdü. Bu sürede Timurlular tehlikesi yeniden ortaya çıktı. İskender ilk defa 30 Temmuz 1421’de, Eleşgirt ovasında Timurlu Şahruh ile savaştı. Timurlularla ikinci savaş 1429’da Selmas Maydan muharebesiydi. Şahruh, Kara Koyunluları bir defa daha hezimete uğrattı. Şahruh, 1434’de, Karakoyunlulara karşı üçüncü Azerbaycan seferine çıktığı zaman, Akkoyunluların lideri Kara Yülük Osman Bey’i yardıma davet etti. Oda Karakoyunluların idaresindeki Erzurum’u muhasara etti. Doharlu, Pir Ahmet Beğ kaleyi savundu ise de Akkoyunlular galip geldi. Akkoyunlu Kara Yülük Osman Beğ, oğlu Şeyh Hasan Beğ’i, Erzurum’a vali tayin etti.

Karakoyun Hükümdarı İskender, Akkoyunlularla Timurluların arasında kalmanın çok tehlikeli olacağını düşünerek, Osmanlı ülkesine sığınmağa karar verdi. Erzurum taraflarına doğru çekilmeye başları. İskenderden çekinen Akkoyunlular, Erzurum’u terk ettiler.  Timur şehzadelerinden Şahruh’un oğlu Muhammed Cuki, bu sırada Pasinler’e ulaşmıştı. Timurlu kuvvetleri Erzurum’a yaklaşırken, İskender’de batıya doğru çekilerek Osmanlılara sığındı. 1436 da Karakoyunlu İskender, Timurlu tehlikesinin geçtiğini görünce, tekrar Kiğı, Tercan, Erzurum, Avnik’te Karakoyunlu hâkimiyetini tesis etti ve 1437 yılında Sürmeli Çukuru’nda kışı geçirdi. İskender, 20.Nisan.1438 de oğlu Şah Kubad tarafından öldürüldü

Cihan Şah (1438 – 1467 ), Karakoyunluların son hükümdarıdır ve İskender’in kardeşidir.  Akkoyunlular ile Karakoyunlular arasındaki sürtüşme ve rekabet ortadan kalkmış değildi.     11 Kasım 1467’de Akkoyunlular, Karakoyunlu karargâhına ani bir baskın yapmış ve Cihan Şah’ı ele geçirmişti. Hükümdarın öldürülmesi ile Karakoyunlular tarihe karışmıştır.    

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir