KÂZIM YURDALAN (Küçük Kâzım)

(1883 -1962) Belediye Başkanı – Erzurum Kongre Delegesi

Kâzım Yurdalan, 1883 de Erzurum’un Çortan Mahallesinde doğdu. Babası 1293/1877 Aziziye Tabyası muharebelerinde Ruslarla savaşırken sol kolundan yaralanıp sakat kalmasına rağmen, mesleği olan saraçlığı en iyi yapan “Gazi Küçük Onbaşı” lakaplı  Mehmed Emin Efendi, annesi Münife Hanım’dır. Erzurum’da “Kazanasmaz” olarak tanınan aileye mensuptur. Kâzım Bey mahalle mektebini bitirdikten sonra Askeri Rüşdiye’yi  ve  İdâdi’yi  Erzurum’da okudu. 14 Mart 1901’de İstanbul’da Harbiye Mektebi piyade sınıfına kayıt yaptırdı.Vücut yapısı itibariyle ufak tefek yapıda olduğundan dolayı okul arkadaşları “KÜÇÜK KÂZIM” lakabını takmışlardı. 

Küçük Kâzım 23 Kasım 1902 tarihinde Piyade Teğmeni olarak mezun oldu ve 4. Ordu emrine atandı. 29 Temmuz 1909 tarihinde Jandarma Sınıfına nakledilerek Muş İli Jandarma Bölük Komutanı olarak atandı. Bu görevde bulunduğu süre içinde, Muş ve Van’da azgınlaşan Ermeni Taşnak Komiteleriyle sert ve başarılı mücadele etmiştir. 8 Ağustos 1913’de Erzurum Jandarma Alayı Merkez Bölük Komutanlığına tayin edildi.

Kâzım Yurdalan, Birinci Dünya Savaşı’nda Erzurum Karga Pazarı Muharebesi’nde ve Şubat 1916’da Rusların Erzurum’a girmesinden sonra kendisine bağlı birlikle Tercan Höbek Dağı ve Sansa Boğazı muharebesinde Rus ordusunun ilerlemesini önlemek için mücadele vermiştir. Bu gayretinden dolayı  Haziran 1916’da Binbaşılığa terfi ettirilmiş, ayrıca savaşta müttefikimiz olan Avusturya-Macaristan İmparatoru tarafından Şubat 1917’de “III. Sınıf Harp Nişanı” ile mükafatlandırılmıştır. 21 Aralık 1916 tarihinde Trabzon Jandarma Alay Komutanlığına vekaleten atandı. Bu görevi sırasında Pontuscu Rumlar’la mücadele etti ve Trabzon Muhafaza-ı Hukuk Cemiyeti’nin kuruluş çalışmalarına katkıda bulundu. Ancak aşırı İttihadcıdır diye 26 Nisan 1919’da emekliye sevk edildi.  Kâzım Yurdalan Bey Erzurum’a döndükten sonra “ Vilâyet-ı Şarkiyye-i Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti Erzurum Şubesi”nin kuruluşunda görev aldı. Erzurum Kongresi’nin hazırlık çalışmalarında bulundu. Kongreye Erzurum adına delege seçilmişken, istifa ederek yerini Mustafa Kemal Paşa’ya verdi. Kendisi Tortum delegesi  olarak Kongreye katıldı. 

Kazım Yurdalan, Şark Cephesi Komutanlığı’nın seferberlik ilanından sonra yeniden Orduya alınıp 29. Alay Komutanı olarak atanmıştır. Alayı ile birlikte Kars’ın düşmandan kurtarılmasında gösterdikleri başarıdan dolayı Büyük Millet Meclisi Hükümetinin 31 Ekim 1920 tarih ve 300 sayılı Kararnamesi ile , 6 Aralık 1920 tarihinde Yarbay rütbesine yükseltilmiş ve İstiklâl Madalyası ile ödüllendirilmiştir.         15 Mart 1921 tarihinde isteği ile emekli olmuş  ve Kars’a yerleşerek 1935 yılına kadar ticaretle iştigal etmiştir. 1935–1945 yılları arasında çeşitli devlet hizmetlerinde bulunmuştur. (Oğlu Gürbüz Yurdalan’ın yazdıkları) Kâzım Yurdalan, 15 Mart 1945 tarihinde Erzurum Belediye Başkanlığı’na getirildi ve bu görevi 30 Mart 1950 tarihine kadar sürdürdü. Yaklaşık beş yıl süren Erzurum Belediye Başkanlığı görevi sırasında Belediyecilik alanında silinmez izler bıraktı.

Kazanasmaz  KÂZIM YURDALAN, tedavi gördüğü İstanbul Deniz Hastahanesinde 13 Aralık 1962 tarihinde vefat etti. Cenazesi Beşiktaş Noterliği’nin 25 Ekim 1958 tarih 16391 sayı ile tanzim ettiği vasiyetnamesindeki isteği üzerine Erzurum’a getirilerek  Belediye Başkanlığı döneminde yaptırdığı Kars Kapı mevkiindeki Asri Mezarlığa  defnedildi.

Kâzım Yurdalan’ın yayımlanmış eserleri;  

Harb Hatıralarımdan Acı Yapraklar, 

Dün Gel, Bugün Gör (55 aylık Erzurum Belediye Başkanlığındaki icraatları)

Onbeş Sene Sinesinde Yaşadığım Kars İlimizin Geçirdiği Izdıraplarda Edinilen İntibalar Yavrularıma İthâfname

Bibliyografya

İ. Eyyüpoğlu, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir İttihatçı Kâzım Yurdalan

E. Konukçu, Erzurum’da Mustafa Kemali ılıca ve İstanbul Kapı Karşılamaları

Dursun Şen, Ervak Anma Toplantıları 2004

Y.Çil, Erzurum Kongresine Katılan Delegeler

M.Taşyürek, Erzurum Kongresi

S. Bulut, Erzurum’da İz Bırakanlar

C.Server Revnakoğlu, Kazanasmazlardan Kâzım Bey, Tarih Yolunda Erzurum Dergisi 1963 s.15-16

S.Necati Güneri, Hatıra Defteri

C. Dursunoğlu, Milli Mücedelede Erzurum

M. Küçükuğurlu, Erzurum Belediyesi Tarihi 2

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir