Erzurum Kalesinin kuzey eteğinde, Feyzullah mahallesinde yer almaktadır. Küçük bir külliye olarak yapılmış yapı topluluğu ŞEYHÜ’L-İSLÂM SEYYİD FEYZULLAH EFENDİ tarafından yaptırılmıştır. Mabedin bir adı “FEYZİYE CAMİİ” dir. Şeyh-ül İslam Camii de derler. Caminin kubbeleri kurşun levha ile kaplanmış olduğundan “KURŞUNLU” adı ile meşhur olmuştur. Caminin tarihini ve yaptıranını belirten tek kitabe cami giriş kapısı üzerinde bulunan kilit geçirilecek demirine kazılmış dört satırlık kitabedir.
Kitabe şu şekildedir:
Bâreka’llah hoş
Makâm sa’yî zikru’llah
Düşdi târih-i cây
Mabetgâh-ı Feyzullah
sene 1112
Kitabenin anlamı:
Allah’ın zikrinin yapıldığı hoş bir makâmdır. Bu yerin tarihini düştü “Mabetgahı Feyzullah” H.1112/ M.1700
Cami kül rengi muntazam kesme taşla yapılmıştır. Üç küçük kubbenin örttüğü son cemaat mahalli dört taş sütun üzerine oturan sivri kemerli bir düzenleme gösterir. Sütun başlıkları mukarnaslı olup sadedir. Caminin Giriş kapısı sivri kemerli olup üç yönden silmelerle çevrelenmiş hafif dışa doğru taşıntılıdır. Caminin ahşap kapı kanatları üzerinde bitkisel bezemeli madeni plakalar konulmuştur. Kapının kilidi üzerinde yer alan ve yukarıda açıklanan yapım kitabesi maden üzerine işlenmesi ile farklılık gösterir.
Mabedi büyük bir kubbe örter. Kubbe, köşelerde tromplara binen sekizgen kasnak üzerindedir ve bu kasnakta yuvarlak kemerli altı küçük pencere vardır. Caminin içi kuzey ve güneyden ikişer, doğu ve batıdan birer pencere ile aydınlanır.
Mihrap, mukarnas kavsaralı beşgen kenarlı olup çevresini iki silme belirlemektedir. Altı ahşap sütun tarafından taşınan mahfile çıkış, minare çıkışı ile birlikte pencere içerisinden sağlanmıştır.
Caminin kuzey batı köşesinde bulunan ve son cemaat yerine taşan muntazam kesme taştan yapılan minare kare kaidelidir ve sekiz sıra halinde kırmızı taştan bileziği vardır. Şerefe altında üç sıra mukarnas dizisine yer verilmiştir.
Kurşunlu Camiinin avlu kısmının batısında iki basamaklı merdivenle inilen çeşme sahanlığı iki kemerle cami girişine açılır. Bu alanda üç tuvalet, güney ve batı kısmında ise altı lüleden oluşan çeşme muslukları sıralanır. Düzgün kesme taşla yapılmış olan çeşmeden yer suyu akmaktadır.
Caminin banisi Seyyid Feyzullah Efendinin hayatı ayrı bir madde olarak yazılmıştır.
Bibliyografya
İ.H. Konyalı, Abideleri ve Kitabeleriyle Erzurum Tarihi
M. Nusret (Som), Tarihçe-i Erzurum
H.Gündoğdu, Erzurum ve Çevresindeki Tarihi Kalıntılar (Şehri Mübarek Erzurum)
H.Yurttaş, H.Özkan, Z.Köşklü, Ş.Tali, D.Okuyucu, G.Geyik, M.Kındığılı, Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum
H. Karpuz, Erzurum’da Türk İslam Yapıları