Erzurum ve ilçeleri çok eski geçmişe sahip, güçlü şehir varlığı ve coğrafi alan itibariyle önemini her zaman korumuş nadir yerlerdendir. Tarih boyunca değişik kültürlere ev sahipliği yapmış, birçok devletlerin egemenliğinde kalmış, her el değişikliğinde kısmen ve bazen de tamamen tahribata uğramıştır. Yüzyıllar boyunca kültürlerin buluştuğu bir merkez konumundaki bölge ve Erzurum çeşitli uygarlıklara ait kültür varlıklarını bünyesinde barındırmış olmasıyla önemini koruya gelmiştir.
Şehrimizin ciddi bir değişim geçirdiği, hemşehri’ lerimizin büyük çoğunluğunun Erzurum dışında olması, şehrin tarihi ve kültürü konusunda daha çok bilgi sahibi olmalarını, hemşehriliğin gerçek anlamda oluşmasını sağlayacak unsurların bilinmesi önemlidir.
Türkiye Cumhuriyetinin temellerinin atıldığı Erzurum Kongresinde vatanın bölünmez bütünlüğü kabul edilerek Milli Mücadelenin başlatıldığı şehir olan, tarih boyunca ve halen yetiştirdiği bilim adamları, alimler, siyasetçiler, sanatçılar, şairler, yazarlar ve araştırmacıları ile Türkiye’nin sürekli gündeminde kalan ilimiz ile ilgili bu eser, İlk tarihi kaynaklardan itibaren günümüze kadar kaleme alınan kitaplar, makaleler, yıllıklar (Salnameler) taranarak oluşturulmuştur. Elbette zengin bir tarihe ve kültür potansiyeline sahip olan Erzurum’un bütün yönlerini eksiksiz bir şekilde sergilediğimizi iddia edemeyiz.
Erzurum ve ilçelerinin coğrafi, tarihi, siyasi, içtimaî, iktisadi, dini, hukuki, kültürel, edebi ve sanat konuları alfabetik sıraya göre ayrı ayrı maddeler halinde yazılmıştır. Bu eserin hazırlanmasındaki sebep kitapların sahifelerinde, mecmualarda veya gazete sütunlarında bulunan Erzurum ve İlçeleri ile ilgili önemli hususlar ve şahıslar hakkında kısa öz bilgi edinmeyi kolaylaştırmaktır.
3000 yıllık bir maziye sahip olan Erzurum’u, çeşitli yönleri ile daha mufassal bir şekilde inceleyecekler için bu eser bir kılavuz olabilirse kendimizi mutlu sayarız.
Çalışmalarımı teşvik eden ve zengin kitaplığını açan sevgili kardeşim Naci Elmalı’ya ve emeği geçen herkese teşekkür ederim. Bu düşünce ile eserimi Erzurum’un ilim, sanat gençliğine ve bütün dadaşlara ithaf ediyorum.
4 Kasım 2013 ( 1 Muharrem 1435) Mustafa Yılmaz ÇAĞLAYAN