Asıl adı Osman’dır. Erzurum Palandöken ilçesine ( daha önce Pasinler ilçesine) bağlı Güllü (Köyü) mahallesinde doğdu. Babası Halil Efendidir. Doğum tarihi nüfusda 1881 olarak kaydedilmişse de bizzat kendisinin kaleme aldığı hal tercümesinden bu tarihin 1862 olduğu anlaşılmaktadır. İki yaşında geçirdiği çiçek hastalığı sonucunda gözlerini kayıp etmiştir.
Osman Kemâli Efendi, Erzurum Cafer Ağa Camii imamı olan ve Yeşil İmam diye tanınan Şeyhülkurra Seyyit Mustafa Niyazi Efendi yanında Kur’ân-ı Kerîm’i ezberlediği gibi kıraat ilmi de okuyarak icâzet aldı. Onsekiz yaşında Taşkesenli Şeyh Ahmed Efendi’den dini ilimleri tahsile başladı ve Hâfız-ı Şirazi, Fuzülî’nin divanlarını, Mevlânâ Celâleddin-i Rûmi’nin Mesnevi’sini ezberledi. Medrese eğitimini de tamamlayarak icâzet aldı.
Osman Kemâli Efendi, Şettariye Tarikatı ricalinden Kolağası Ali Rıza Efendi ‘nin sohbetlerine devam eder. Bu sohbetlerin tesiri ile mecazi aşkı ilâhî aşka dönüştü. İlahi aşkın cezbesiyle elinde asası , sırtında heybesi ile Erzurum’dan ayrılarak seyahate çıktı.
1901’de İstanbul’a giden Kemâli Efendi, Beyazıt Camii avlusunda arzuhalcilik yaparken hemşehrisi olan Fatih Medresesi müderrislerinden Hacı Nazım Efendi’nin talebi üzerine Fatih Camiinde mesnevi okutmaya başlar.
1904 yılında Melâmi-Hamzavî Kutbu Seyyid Abdulkâdir-i Belhî’ye intisap etti. Mürşidin vefatına kadar on sekiz yıl kendisine hizmet edip feyiz aldı. Mürşidinin ölümünden sonra hayatını Şeyh Murad Dergahı civarındaki evinde geçiren Kemâli Efendi 8 Ocak 1954’te vefat etti. Edirnekapı Mezarlığı’na defnedildi. Mezar taşına kendisine ait, “ Cismim ruha döndü elhamdülillâh / Her şey fenâ bulurbâkidir Allah / Haktır Muhammed’dir hem Resûlullah / Ben âl-i abânın kıtmîri idim” mısraları yazılmıştır.
Ehli beyt hayranı, duygu dünyası zengin ve şair ruhlu bir Hak aşığı olan Osman Kemâli Efendi Melami-Hamzavi tarikatının İstanbul’daki melâmet ehli tarafından zamanın kâmili olarak kabul edilmiştir.
Osman Kemâli Efendi’nin yayınlanan eseri;
Kemâli Divanından Aşk Sızıntıları, (haz.Baha Doğramacı) İstanbul 1947, 1957, 1987
Bibliyografya
Nihat Azamat, D.İ.A. c.25 s.234
O.Türer, Türk İslam tar.Erzurum Sempozyumu Erzurum-2008
H.A.Kasır, Erzurum Şairleri
M.Özarslan, Erzurum Aşık Geleneği