Erzurum Şeyhler Mahallesi, Şeyhler Camiinin batısındadır.Şeyhler Medresesinin bir adı da (DARU’S-SAFA) dır.Medresenin giriş kapısı doğu cephesindedir ve Şeyhler Camiine bakar.
Bu giriş kapısının üstünde bulunan mermer kitabesinde;
Müfti -el –enâm es-seyyid-il-Mevlâ hüv-eş- şeyh Mustafa,
Tahsil-i ilme medrese yabdırdı ba Sıdk-i safa.
Muhkem bina kıldı bunu ALLAH için ol pür-vefa
Vahidle di tarihini “hazihi hüna dar-üs-safa”.
Kitabenin son mısraındaki Tarihini kelimesinden sonraki kelimelerden Ebcet hesabına göre 1174 rakamı çıkmaktadır. Medresenin H. 1174 / M. 1760 yılında Müfti ŞEYH MUSTAFA Efendi tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Şeyh Mustafa Efendi H.10 asırda Karabağ’dan Erzurum’a göç eden Seyyit Mehmet Efendinin oğlu, Mehmet Habip Efendinin torunudur. Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivindeki Erzurum Evkafı Fihrist defterinin 1066 sıra numarasındaki kayıtlarda Şeyh Mustafa’nın babasının adı Hacı Habip olarak geçer. (VGMA. D. No.615,s.135)
Şeyhler Medresesi dikdörtgen planlı bir avlu etrafında dört yanda sıralanan farklı boyutlarda 12 odadan oluşmaktadır. Medrese odalarının üzerleri beşik tonozla örtülüdür. Odaların avluya açılan düz atkılı dikdörtgen birer pencere ve kapıları vardır. Odaların dış cepheye açılan pencereleri yoktur. Yapının ön ve yan cephelerinde düzgün kesme taş, arka cephesinde moloz taşlar kullanılmıştır.
Bibliyografya
İ.H. Konyalı, Abideleri ve Kitabeleriyle Erzurum Tarihi
H. Gündoğdu, A.A.Bayhan, M.Arslan Sanat Tarihi Açısından Erzurum
M.N. Som, Tarihçe-i Erzurum
H.Yurttaş, H.Özkan, Z.Köşklü, vd. Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum
A.Zeynel, Erzurum Eğitim Kurumları Tarihi