Mehmet Şükrü Paşa, 1857 yılında Erzurum’da doğdu. Babası Erzurumlu Ayabakan ailesinden Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) Mustafa Bey ile annesi Muhsine hanımın tek çocuğudur.
Erzincan Askeri İdadisi’nde başladığı askeri eğitimine İstanbul’da Sütlüce Topçu Okulu’nda devam etti. Bu okuldan 1879 yılında topçu teğmeni olarak mezun oldu. Eğitimi sırasında matematik alanındaki başarısı ile dikkat çekmişti. Bu nedenle Almanya’ya öğrenime gönderildi. Dört seneden fazla ‘Potsdam Garnizonu’nda eğitim gördü. 1880 senesinde üsteğmenliğe, 1883’de kıdemli yüzbaşılığa terfi etti.
İstanbul’a döndükten sonra birçok kurumda askerî talim ve terbiye öğretmenliklerinde bulundu. 1887’de rütbesi binbaşılığa yükseldi. Süvari Korgenerali İmrahor Manastırlı Nuri Paşa’nın kızı Zafer Rabia Hanım ile evlendi.
Almanca, İngilizce ve Fransızca lisanlarını iyi bilen Şükrü Paşa, çeşitli askeri görevlerinin yanı sıra Harbiye ve Daruşşafaka’da matematik ve balistik öğretmenliklerinde bulundu.
1888 senesinde Yarbaylığa, 1889’da Albaylığa terfi etti ve 1893 tarihinde 36 yaşında iken Tuğgeneralliğe yükseldi ve Orgeneralliğe kadar olan askerlik hizmetlerini Edirne’de geçirdi. 1905 yılında Selanik’e sürgüne gönderildi. 1908 senesinde İstanbul’a gelen Şükrü Paşa, 1912’ye kadar Redif Müfettişliği, Çanakkale Boğazı Muhafızlığı gibi görevlerde bulundu. I. Balkan Savaşı başlayınca Edirne Müstahkem Mevkii Komutanlığı’na atandı. Edirne’nin savunması ile görevli olan Şükrü Paşa’ya şehrin kuşatılması halinde 40 gün savunulması emri verilmişti. Ancak o, kurmayları Kâzım Karabekir, Remzi Yiğitgüden ve Fuat Bey’lerle, Bulgar ve Sırp ordularının saldırılarına 5 ay 5 gün süreyle direnerek tarihe geçen bir savunma gerçekleştirdi.
26 Mart 1913 günü Bulgar Komutanlığına bir subay göndererek kalenin teslimini teklif etmek zorunda kaldığında hürmetle karşılandı. Bulgar komutanın usulen teslim aldığı kılıcı, ertesi gün Edirne’ye gelen Bulgar Çarı tarafından kendisine geri teslim edildi. Şehri kahramanca savunması Avrupa basınında büyük yer buldu. Balkan Savaşı’nda tarihe geçen başarılarından sonra rütbesi tekrar orgeneralliğe yükseltildi ve emekli edildi.
Mehmed Şükrü Paşa İstanbul’da 5 Haziran 1916 günü vefat etti. İstanbul Merkezefendi Mezarlığı’nda toprağa verildi. Edirne halkının isteği ve ailesinin uygun görmesi üzerine mezarı 1998’de Edirne’de yapılan anıt-mezara nakledildi. Erzurum Yakutiye ilçesinde rahmetlinin ismi bir mahalleye verilmiştir. Ailesi “KILIÇOĞLU” soyadını almıştır.
Bibliyografya
Ahmet Usal, Edirne Anıtları – 2006